* ادبیات دینی در ایران با گات های زرتشت آغاز می شود که در هفده سرود، مفاهیم زیبای عرفانی را بیان کرده است. اوستا و تفسیرهایش به زبان پهلوی، بسط ادبیات دینی ایران باستان است. به عبارت دیگر، ایرانیان از دیرباز با مفهوم و حقیقت وحی آشنایی داشتند.
شیخ محمود شبستری، نقطهء التقای دو جریان عرفانی در جهان اسلام
* زبان فارسی در آثار بزرگانی مانند خواجه عبدالله انصاری، ابوسعید ابوالخیر، شیخ احمد جام، سنائی غزنوی، نظامی، مولانا، حافظ و احمد غزالی که از عشق گفت و چه زیبا گفت، همه طنین وحی را برای ما تدائی می کند. از آن میان شیخ محمود شبستری، عارف مسلمان ایرانی که در قرن هشتم کتاب گلشن راز را پدید آورد و این کتاب هم به سهم خود در بالندگی ادبیات دینی و عرفانی سهم عمده ای داشت. شیخ محمود درواقع نقطهء التقای دو جریان عرفانی در جهان اسلام است. از یک طرف، جریان عرفان اسلامی خراسان که بر صفت اسلامی بودن آن تأکید می کنم چون بعضی از گرایش ها به دنبال این هستند تا ایران و عرفان ایرانی را از اسلام جدا کنند و حتماً باید هوشیار باشید. از طرف دیگر، جریان عرفانی غرب جهان اسلام یعنی جریان اسلامی مکتب محی الدین عربی.
*جریان عرفانی خراسان در عین اینکه کاملاً اسلامی است اما دارای رنگ و بوی روح شرقی و ایرانی است و این قابل انکار نیست و بیشتر تأکید بر وحدت شهود دارد. البته تمایز میان وحدت شهود و وحدت وجود به راحتی ممکن نیست. شخصیتهای برجستهء عرفان خراسان که غالباً تمایل به مکتب سکر دارند _ همان فناء فی الله _ را با «نیروانَه» در اندیشهء بودایی و همچنین مراحل نهایی اتحاد آتمن و برهمن در مکتب اَدوَیتَه وِِدانتَه مقایسه می کنیم.
ادامه دارد....