موضوع: ادبیات دینی و مکاتب عرفانی در ایران
* دین در بستر تاریخی خود مانند رودخانه ای بزرگ گستره های فراوانی را فرا می گیرد و اولین چیزی که در ارتباط با آن قرار می گیرد، به تعبیری ادبیات است و بحث ادبیات دینی، نخستین مطلبی است که در حوزهء هر دین مطرح می شود.
* چراکه ادیان لاجرم باید به زبان آدمیان سخن بگوین و وحی خداوندی باید مخاطبان خود را در میان انسان ها بیابد؛ بناچار باید از زبان انسان استفاده شود و این مفاهیم بلند در تُنگِ تَنگِ کلمه فرو بریزد و بتواند مفاهیم مختلفی که مرد بحث در متون مقدس است را به مخاطبان خود ارائه دهند.
با این اعتبار در دل هر دین شما با مجموعه ای از متون مواجه می شوید که به آنها متون دینی گفته می شود.
* متون دینی و عرفانی، آینه های مختلفی هستند که حقایق کتاب مقدس را در خود انعکاس داده و به نوعی از تقدس آن مفاهیم وحیانی بهره مند شدند و صفت مقدس را حتی می توانیم به آنها اطلاف کنیم.
* در جهان اسلام، وحی به زبان عربی نازل شده و در ادبیات عرفانی و دینی عربی گسترش یافته و آثار درخشانی مثل نهج البلاغه، صحیفهء سجادیه، اشعار عرفانی مثل اشعار ابن فارض مصری و آثار عرفانی ای که عمدتاً به عربی نگاشته شده اند. این آثار در دایرهء ادبیات دینی، به زبان عربی هستند اما زبان فارسی به عنوان زبان دوم جهان اسلام و زبان اول برخی مناطق مسلمان نشین همواره از جایگاه خاصی برخوردار بوده است تا جایی که مردمان شبه جزیرهء بالکان هنوز شعر فارسی می خوانند و با دیوان حافظ آشنا هستند. مردم شبه قارهء هند نیز با زبان فارسی انس بسیاری داشته و دارند. نتیجه آنکه روحانیت و معنویت اسلام زبان زیبای فارسی را هم فراگرفت و به زبان فارسی رونقی دیگری بخشید.
ادامه دارد....
